Najlepsze zabezpieczenia dla automatyki bramowej – przewodnik 2024

Automatyczne bramy to znakomity sposób na podniesienie komfortu życia. Wyobraź sobie sytuację: pada rzęsisty deszcz, a ty możesz otworzyć bramę i wjechać na posesję, nie wychodząc z samochodu – wszystko dzięki zdalnemu sterowaniu. Systemy te działają bez zarzutu, dopóki nie pojawi się awaryjna sytuacja, tak jak obecność przeszkody na trasie bramy.

• Wstęp
• Dlaczego trzeba zabezpieczać automatykę
• Zabezpieczenia przed przeszkodami stosowane w automatyce bramowej
• Zabezpieczenia bram i napędów przed uszkodzeniami i włamaniami
• Zabezpieczenia w bramach garażowych
• Zabezpieczenia w bramach przesuwnych
• Zabezpieczenia w bramach skrzydłowych
• Zabezpieczenia w szlabanach
• Podsumowanie, czyli pamiętaj o zabezpieczeniu!

Wstęp

Jakie zabezpieczenia można zastosować, aby zapobiec wypadkom, czyli ochronić ludzi i zwięrzęta, sprzęt oraz mienie?

Nasz artykuł przedstawia przegląd najskuteczniejszych rozwiązań w automatyce bramowej i wyjaśnia, jakie mają one cele.

Dlaczego trzeba zabezpieczać automatykę

Stosowanie odpowiednich zabezpieczeń w układach automatyki bramowej pozwala osiągnąć następujące główne cele:

• Ochrona osób i zwierząt oraz mienia, mogących się znaleźć w obszarze działania bramy automatycznej. Zadaniem tych zabezpieczeń jest „informowanie” sterownika napędu o przeszkodzie na drodze bramy. Sterownik z kolei musi odpowiednio zareagować i zatrzymać bramę, aby nie doprowadzić do uszkodzenia przeszkody.
• Ochrona napędów i bram przed uszkodzeniem. Czynniki zewnętrzne albo nawet sama przeszkoda mogą czasami doprowadzić do uszkodzenia bramy lub napędu, który ją obsługuje.
• Ochrona przed intruzami. Do obszarów chronionych przez bramy wyposażone w automatykę mogą różnymi metodami próbować się dostać osoby niepowołane.

Sposoby zabezpieczania się przed tymi ewentualnościami są różne i nie zawsze da się zastosować każdy z nich. Dlatego dopasowując odpowiednie zabezpieczenia trzeba wziąć pod uwagę takie czynniki jak:

• Rodzaj bramy – przesuwna, skrzydłowa, garażowa, a czasami także szlaban.
• Rodzaje czynników zewnętrznych, które mogą wystąpić, np. silny wiatr, napór zwierząt.
• Natężenie ruchu i nadzór – bramy używane bardzo rzadko lub tylko pod nadzorem odpowiedniej osoby mogą nie wymagać bardzo rozbudowanych zabezpieczeń.
• Odporność na wtargnięcia osób niepowołanych – napędy do bram nie są urządzeniami antywłamaniowymi, ale skoro obsługują wejścia na posesje lub do obiektów, to pewna minimalna odporność na próby włamania jednak jest wymagana.

Zabezpieczenia przed przeszkodami stosowane w automatyce bramowej

Zabezpieczanie obszaru przy bramie przed wejściem przeszkody może być realizowane na różne sposoby, charakteryzujące się różną skutecznością, ale również ceną.

• System przeciążeniowy. Elektronika sterująca silnikiem napędu ma obwody pomiaru prądu płynącego przez silnik. W chwili napotkaniu oporu przez bramę, prąd gwałtownie rośnie. Zadaniem elektroniki jest wykryć ten wzrost i wyłączyć silnik. Czułość zadziałania tego zabezpieczenia jest najczęściej regulowana cyfrowo w ustawieniach sterownika lub za pomocą potencjometru. Ten rodzaj zabezpieczenia ma wadę polegającą na tym, że aby zadziałało, to musi dojść do fizycznego kontaktu pomiędzy bramą a przeszkodą. Jeśli więc czułość przeciążeniówki nie będzie wyregulowana prawidłowo, to mimo wszystko może dojść do uszkodzeń.
• Fotokomórki. Ich zadaniem jest wykrycie przeszkody za pomocą wiązki światła podczerwonego, które wysyła nadajnik. Jeśli wiązka nie trafia do odbiornika, to oznacza to, że w bramie jest przeszkoda.
• Listwa krawędziowa. Na krawędzi bramy mogącej mieć kontakt z przeszkodą jest montowana specjalna listwa. Jest ona w stanie wykryć przeszkodę już przy bardzo delikatnym dotknięciu. Listwa najczęściej jest też miękka, więc nie ma obaw o zadrapanie lakieru na aucie.
• Czujniki radarowe. Bardzo zaawansowany typ czujników wykrywających przeszkody. Potrafią nie tylko „zobaczyć”, że coś jest na drodze bramy, ale niejednokrotnie mogą też rozpoznać dany obiekt.
• Pętle indukcyjne. Duże cewki indukcyjne umieszczone pod powierzchnią przejazdu przez bramę. Służą do wykrywania obecności dużych metalowych obiektów (pojazdów) znajdujących się przy bramie lub szlabanie.
• Sygnalizacja świetlna i dźwiękowa. Forma zabezpieczenia polegająca nie na wykrywaniu przeszkody ale na ostrzeganiu osób o tym, że brama jest w ruchu i nie wolno do niej podchodzić.

Zabezpieczenia bram i napędów przed uszkodzeniami i włamaniami

Z kolei w celu zabezpieczenia samych bram i napędów przed uszkodzeniami wywołanymi przez czynniki zewnętrzne lub przed dostępem intruzów można stosować:

• Rygle i elektrozamki. Najczęściej będą stosowane aby np. zabezpieczyć bramę skrzydłową przed podmuchami wiatru czy naporem zwierząt (duże psy skaczące na zamkniętą bramę). Stanowią też dodatkową ochronę przed próbami wyłamania „na siłę” mechanizmów automatyki, które napędzają bramę.
• Piloty zmiennokodowe. Nie ma to aż tak wielkiego znaczenia przy większości napędów do bram wjazdowych na posesje. Ale może być nie do pominięcia w wypadku bram garażowych. Kody zmienne stosowane w pilotach znacznie utrudniają skopiowanie ich i „podszycie się” przez kogoś pod osobę uprawnioną do wejścia.
• Kontrola dostępu i nadzór. Stosowanie klawiatur szyfrowych do wyzwalania pracy napędu także zabezpiecza przez wejściem osób nieuprawnionych. Poza tym nadzór wzrokowy umożliwia dostrzeżenie prób włamania i zaalarmowanie odpowiednich służb. Taki nadzór może też umożliwić dostrzeżenie w porę przeszkody zmierzającej w kierunku bramy i odpowiednio wczesne zatrzymanie napędu wyłącznikiem bezpieczeństwa.

Nie każde z wymienionych wyżej zabezpieczeń trzeba i jest sens stosować w każdym przypadku ale zawsze musi być określony pewien minimalny wymagany poziom bezpieczeństwa. Na tej podstawie wybiera się takie rozwiązania, które pozwolą ten poziom minimalny zapewnić.

Zabezpieczenia w bramach garażowych

Bramy garażowe to najczęściej jedna sztywna połać lub też wielosegmentowa konstrukcja, która podczas otwierania jest wsuwana na prowadnicach pod sufit garażu. Bez względu na konstrukcję płaszczyzny bramy, może ona zadziałać jak gilotyna podczas zamykania. Może to być bardzo niebezpieczne dla człowieka lub zwierzęcia znajdującego się pod taką bramą. Może także uszkodzić drogie auto.

Dlatego absolutne minimum stanowi zabezpieczenie przeciążeniowe wbudowane w sam napęd. Jednak często stosuje się dodatkowe zabezpieczenie w postaci fotokomórek. Dzięki temu w wielu wypadkach jest możliwe wykrycie przeszkody jeszcze zanim brama będzie miała z nią kontakt.

Stosunkowo rzadko stosowanym zabezpieczeniem – a jednak bardzo skutecznym – jest listwa krawędziowa. Ze względu na swoją wysoką czułość działania pozwala skutecznie zabezpieczyć np. auto przed uszkodzeniami. Co prawda nadal musi dojść do fizycznego kontaktu bramy z autem, ale miękka konstrukcja takiej listwy powoduje, że na lakierze nie będzie śladu po takim zdarzeniu.

Aby ochronić wnętrze garażu przed dostępem osób niepowołanych, piloty z reguły pracują na kodach zmiennych. W bramach garażowych bywa to szczególnie istotne, ponieważ garaże często mają połączenie z resztą domu. Gdyby więc ktoś wszedł do garażu, mógłby od razu dostać się do pozostałej części budynku.

Zabezpieczenia w bramach przesuwnych

Bramy przesuwne pod pewnymi względami mogą w działaniu przypominać bramę garażową. Zamiast jednak otwierać się do góry, są przesuwane w bok. Nadal jednak mogą na przeszkodę zadziałać niczym gilotyna.

Dlatego w wypadku automatyki bram przesuwnych sprawdzi się ten sam zestaw zabezpieczeń, jak w bramach garażowych. Oczywiście każdy „szanujący się” napęd ma wbudowane zabezpieczenie przeciążeniowe, ale z tych samych powodów, co w garażówkach, warto instalować dodatkowe zabezpieczenia.

Z reguły zawsze są instalowane fotokomórki – przynajmniej jedna para nadajnik-odbiornik w świetle przejazdu przez bramę. To jest absolutne minimum. Jednak bywają sytuacje, w których ta jedna lub nawet dwie pary w świetle bramy będą niewystarczające. Będzie tak wtedy, gdy trzeba także chronić również obszar za bramą. Dla przykładu: jeśli znajduje się tam furtka albo ktoś lub coś mogłoby stanąć na drodze otwierającej się bramy. W takim przypadku warto zastosować dodatkową parę fotokomórek, pilnującą obszar za otwierającą się bramą.

W przypadku istnienia furtki często trzeba się też zabezpieczać przed możliwością kolizji tej furtki z bramą. Wtedy najczęściej wykorzystuje się wejście awaryjnego zatrzymania (tzw. „wejście STOP”) i podłącza do niego krańcówkę zainstalowaną na furtce.

Bramy przesuwne warto wyposażać w listwy krawędziowe. Jednak ze względu na budowę takiej bramy, listwy krawędziowe muszą być bezprzewodowe (brak możliwości poprowadzenia kabla od listwy do napędu).

Jeśli chodzi o zabezpieczenie dostępu intruzom, to napędy bram przesuwnych z reguły są na tyle wytrzymałymi konstrukcjami, że nie ma potrzeby dodatkowego blokowania zamkniętej bramy. Samohamowność przekładni ślimakowej takiego napędu skutecznie chroni przez otwarciem bramy na siłę.

Przy wjazdach na tereny firm bardzo często znajduje się portiernia, w której strażnik może widzieć kto zbliża się do bramy i ma możliwość sterowania nią. Może też awaryjnie zawczasu ją zatrzymać jeszcze zanim przeszkoda dostanie się w zasięg działania innych zabezpieczeń.

Zabezpieczenia w bramach skrzydłowych

W bramach skrzydłowych oczywiście także stosuje się systemy przeciążeniowe, jednak w tych napędach mogą one pełnić dwojaką rolę. Oprócz zabezpieczenia przy napotkaniu przeszkody, przeciążeniówka może także pełnić rolę wyłącznika ruchu skrzydeł w ich skrajnych położeniach. W takim przypadku najczęściej muszą być zamontowane ograniczniki ruchu bramy (odbojniki). Możliwe jest także rozwiązanie bez odbojników – wtedy wykorzystuje się pełen zakres ruchu siłowników, jeśli ich konstrukcja na to pozwala.

Oprócz zabezpieczenia przeciążeniowego najczęściej stosuje się także fotokomórki. Ale aby obszar obejmowany przez poruszające się skrzydła bramy był w pełni chroniony, to jedna para fotokomórek jest niewystarczająca. Fotokomórki zainstalowane jedynie na słupach bramy nie będą widziały przeszkody zbliżającej się do bramy od strony otwartych skrzydeł. Dlatego montuje się jeszcze jedną parę fotokomórek na dodatkowych słupkach postawionych tam, gdzie się kończą otwarte skrzydła bramy. To pozwala na bezpieczną pracę napędu zarówno podczas zamykania, jak i otwierania się bramy.

Bramy skrzydłowe są niestety bardzo czułe na podmuchy wiatru. Dlatego aby ochronić automatykę oraz samą bramę przed możliwością uszkodzeń w wyniku uderzeń wiatru, stosuje się elektrozaczepy, które spinają ze sobą skrzydła zamkniętej bramy. Dzięki temu system staje się niewrażliwy na silny wiatr. Dodatkowo taki elektozaczep broni dostępu do posesji intruzom, którzy mogliby chcieć na siłę otworzyć bramę z zewnątrz. Takie siłowe otwarcie skończyłoby się też uszkodzeniem siłowników, a elektrozaczep skutecznie je przed tym ochroni.

Bramy skrzydłowe to najczęściej domena prywatnych posesji, więc stosowane są tu raczej tylko te podstawowe zabezpieczenia. Nie ma też w tym przypadku portierni. Choć jeśli ktoś ma podłączone sterowanie przyciskami i widzi bramę z okna, to można by uznać, że jednak jest :)

Zabezpieczenia w szlabanach

Osobną grupę automatyki, o której jeszcze należy wspomnieć kilka słów, stanowią szlabany.

Wymienione powyżej zabezpieczenia stosuje się także w szlabanach. Są one zatem wyposażone w układy przeciążeniowe, więc ramię po napotkaniu oporu zatrzyma się i cofnie. Mają też najczęściej fotokomórki działające w podczerwieni – bez znaczenia czy zbudowane z osobnego nadajnika i odbiornika (FK-01 lub FK-02), czy też fotokomórki refleksyjne (FK-03).

Ale można też spotkać szlabany, które zamiast konwencjonalnych fotokomórek działają z użyciem czujników radarowych (FK-04). Jest to rozwiązanie droższe od standardowych fotokomórek, ale często bardziej opłacalne. Jeśli trzeba by kopać pod przejazdem aby położyć przewód do fotokomórki, to wydatek na czujnik radarowy montowany jedynie na szlabanie będzie wielokrotnie niższy. Możliwe jest także rozróżnianie tego, co przekracza zaporę, zatem można robić także liczenie ilości pojazdów znajdujących się na parkingu.

Poza tym to przy szlabanach właśnie najczęściej są także stosowane pętle indukcyjne zainstalowane w przejeździe. Raczej rzadko można je spotkać w wymienionych wyżej rodzajach napędów do bram, choć oczywiście także da się je do nich podłączać.

No i jeszcze na koniec słowo o portierni, bowiem to właśnie przy szlabanach najczęściej takie się znajdują. Czyjeś oczy, to zawsze dodatkowe zabezpieczenie – o ile oczywiście portier nie śpi :)

Podsumowanie, czyli pamiętaj o zabezpieczeniu!

Automatyka do bram wjazdowych i szlabanów to sprzęt, który bardzo ułatwia życie. Współczesne porządne napędy są mocne i wytrzymałe. Ale czasami mogą ulec uszkodzeniu w wyniku działania czynników zewnętrznych, takich jak np. silny wiatr lub próba włamania. Dlatego warto zawczasu pomyśleć o odpowiednim zabezpieczeniu bramy i napędu, aby nie stała im się krzywda, np. poprzez zastosowanie elektrozaczepu.

Ale o wiele ważniejsze jest zdrowie i życie, dlatego nigdy nie oszczędzaj na tych zabezpieczeniach, które chronią osoby, mogące się znaleźć w pobliżu bramy. Samochody to też drogie zabawki, więc zabezpieczenia chroniące ludzi pomogą też oszczędzić sobie kosztów naprawy auta uszkodzonego przez bramę. Zastosuj więc zawsze odpowiednie fotokomórki, a żeby w pełni ochronić obszar bramy – więcej niż jedną parę nadajnik-odbiornik.

Oprócz zabezpieczania obszaru w bramie za pomocą różnych czujników, warto także stosować sygnalizację świetlną i/lub dźwiękową. Niekiedy wręcz wymuszają to odpowiednie przepisy prawa. Z reguły każdy napęd ma w komplecie lampę sygnalizacyjną. Zamontuj ją więc przy bramie zamiast chować do szuflady, skoro i tak już za nią zapłaciłeś w cenie zakupionego kompletu.

Koszty instalacji zabezpieczeń są wielokrotnie niższe niż koszty i kłopoty, jakie mogą powstać, gdy brama zrobi komuś krzywdę. Dlatego nigdy nie pomijaj tego arcyważnego elementu systemów automatyki bramowej, jakim są odpowiednie zabezpieczenia.

Oczywiście obecność nawet najbardziej wymyślnych zabezpieczeń w bramie nie zwialnia użytkownika z myślenia ;) Zawsze trzeba mieć z tyłu głowy fakt, że to jest tylko sprzęt i może się zdarzyć sytuacja, w której nie zadziała poprawnie. Dlatego np. NIGDY nie zostawiaj samochodu w świetle otwartej bramy ufając, że nic nie zawiedzie i brama nie uszkodzi Twojego auta ;)

Zapraszam do odwiedzenia Sklepu Elektrobim. Oprócz automatyki bramowej znajdziesz w nim także wiele komponentów, na których zbudujesz skuteczne zabezpieczenia twojej bramy.